Diyabet Hastalığı (Diyabetes Mellitus) Nedir?
Diyabet hastalığı, tıp dilinde diyabet mellitus olarak da bilinen bir sağlık durumudur. Diyabet, vücuttaki kan şekeri seviyelerinin kontrolünü etkileyen bir metabolik bozukluktur. Normalde pankreas adı verilen bir organda bulunan insülin hormonu, kan şekerinin hücrelere taşınmasını sağlar. Ancak diyabet hastalarında, vücut ya yeterli miktarda insülin üretemez ya da üretilen insülin etkili bir şekilde kullanılamaz.
Şeker hastalığı genellikle iki ana tipe ayrılır: Tip 1 diyabet ve Tip 2 diyabet. Tip 1 diyabette pankreas yeterli miktarda insülin üretmez ve genellikle çocukluk veya gençlik döneminde ortaya çıkar. Tip 2 diyabette ise vücut ürettiği insülinden yeterince faydalanamaz ve genellikle yetişkinlik döneminde görülür.
Şeker hastalığının belirtileri arasında sürekli susama hissi, sık idrara çıkma, aşırı açlık hissi, kilo kaybı, yorgunluk ve bulanık görme sayılabilir. Diyabetin tedavisi yaşam tarzı değişiklikleri (sağlıklı beslenme alışkanlıkları, egzersiz), ilaç tedavisi ve bazen de insülin enjeksiyonları gerektirebilir.
Unutmayın, şeker hastalığı yönetilebilir bir durumdur ve birçok insan sağlıklı ve mutlu bir yaşam sürdürebilir. Sağlıklı yaşam tarzı seçimleri ve düzenli doktor kontrolleri ile diyabetin etkileri minimize edilebilir.
Diyabet Belirtileri Nelerdir?
Şeker hastalığı belirtileri, vücudunuzun kan şekerinin kontrol edilemediği durumlarda ortaya çıkar. Bu belirtiler kişiden kişiye değişebilir, ancak genellikle aşağıdaki şekilde kendini gösterir:
- Sık sık idrara çıkma ihtiyacı hissetmek: Diyabetin en yaygın belirtisi, sık sık tuvalete gitme isteğidir. Vücuttaki fazla şeker böbreklerden geçer ve idrar yoluyla atılır.
- Aşırı susama: Sürekli bir susuzluk hissi diyabetin bir diğer belirtisidir. Vücuttaki fazla şeker nedeniyle su kaybı artar ve bu da susama hissine yol açar.
- Açlık hissi: Kan şekeri düzeyleri normalden daha yüksek olduğunda, vücut enerji elde etmekte zorlanır ve açlık hissi ortaya çıkar.
- Yorgunluk ve enerji eksikliği: Diyabetin başka bir belirtisi de sürekli yorgunluk ve enerji eksikliğidir. Kan şekeri düzeylerinin kontrolsüz olması vücutta enerji düzeylerini etkiler.
- İyileşmeyen yaralar: Diyabetin ilerleyen evrelerinde iyileşmeyen yaralar ortaya çıkabilir. Yüksek kan şekeri düzeyleri, kan dolaşımını etkileyebilir ve yara iyileşmesini zorlaştırabilir.
Bu belirtiler başlangıçta ara ara, aşamalı veya ani olabilir. Genellikle zamanla olan bu belirtiler, hastanın tıbbi yardım isteyeceği zamana kadar devam eder, ve o zaman hastaya şeker hastalığı teşhisi konulur. Diyabetin teşhisi sadece sağlık kuruluşları tarafından konulabilir. Bu belirtileriniz varsa eğer bir sağlık kuruluşuna mutlaka görünmelisiniz.
Diyabet Teşhisi Nasıl Konulur?
Diyabeti teşhis etmek için kullanılan 4 tane yaygın sistem vardır:
- Plazma glikoz testi
- Açlık plazma glikoz testi
- Oral plazma glikoz testi
- A1c
Rastgele veya gündelik plazma glikoz testi
Plazma glikoz testi, kanımızda dolaşan şeker/glikoz miktarımızın bir ölçüsü olmakla birlikte; “Rastgele” veya “günlük” basitçe, herhangi bir zamanda bir hastanede kan aldırdığınız zaman da olur. Oruç tutmuş, aç kalmış veya yemek yemiş olmanız testi herhangi bir şeklide etkilemeyecektir.
Desilitre, yani litrenin onda biri başına 200 miligrama (mg/dl) eşit veya daha büyük bir plazma glikoz testi ölçümü , diyabetiniz olabileceğini gösterir. Kesin emin olmak için, test sonuçlarını başka bir gün herhangi bir testle de açlık plazma glikoz testi ya da oral glikoz tolerans testi yaparak kesinleştirmeniz lazımdır.
Açlık plazma glukoz testi
Bu basit kan testi ise, en az 8 saat boyunca bir şey yiyip, içmemenizi ( Su dışında) gerektiren bir testtir. Aç olarak yapılır. Aç kalındıktan sonra, normal plazma glukoz düzeyi 60 ile 99 mg/dl arasındadır. Diyabet, her biri 126 veya daha fazla olan 2 ayrı açlık plazma glukozu testi yapılana kadar doğrulanmaz.
Oral glikoz tolerans testi
Diyabetli kişilerin, belirtileri olanlar dahi, normal bir açlık plazma glukoz testi yaptırabilir. Eğer bu kategoriye girmişseniz, yine 8 saat boyunca yiyip içmeden (su hariç) uzak durmanız ve hemen ardından bilinen miktarda, genellikle 75 gram glikoz içeren bir sıvı içmeniz istenilir. Glikoz karışımını içmeden önce kanınız alınır, ve 2 saat sonra Test tamamlanana kadar yemek yememeniz gerekir. Bu teste ise Oral Glikoz Tolerans Testi (OGTT) denir.
Açlık plazma şekeriniz normalde 100 mg/dl’nin altındadır. 100mg/dl’den 126 mg/dl’ye kadar olan değerler prediyabet(gizli şeker) için tanı koydurmak için yeterlidir. 126 mg/dl’ye eşit ya da daha yüksek açlık plazma glukoz seviyeleri diyabet için tanısaldır.
Glikoz içildikten iki saat sonra plazma glikozunuz normalde 140 mg/dl’den azdır. 140mg/dl ile 199 mg/dl arasındaki değerler prediyabetiniz yani gizli şeker hastalığı olduğunu gösterir. Plazma glikoz seviyeleri 200 mg/dl’ye eşit veya daha yüksekse diyabetiniz var demektir.
A1c (Glikozillenmiş hemoglobin testi)
Bir A1c veya glikozillenmiş hemoglobin testi. Önceki üç ay içinde ortalama kan şekeri kontrolünün bir ölçüsüdür. Amerikan Diyabet Derneği, diyabet ve pre-diyabet teşhisi için A1c testinin kullanılmasını önermekte.
Amerikan Diyabet Derneği’ne (ADA) göre, %6,5’in üzerindeki A1c seviyeleri diyabet tanısı olarak kabul edilir; %5,7-6,4 arasındaki değerler prediyabet için tanısaldır ve %5.6’dan düşük test sonuçları normaldir. Glikozolatlı Hemoglobin veya Hemoglobin A1c testleri, A1c’ye benzer ve ayrıca uzun süreli kan şekeri kontrolünü değerlendirir.
Unutmayın, diyabet teşhisi koymak sadece uzmanların görevindedir. Kendinizi endişelendiren belirtiler yaşıyorsanız veya risk altındaysanız, en kısa sürede doktorunuza başvurun. Sağlıklı yaşam için düzenli kontrollerinizi yaptırın ve doktorunuzun tavsiyelerine uyun. Unutmayın, sağlığınız sizin en değerli varlığınızdır!
Eğer bu belirtilerden birkaçını yaşıyorsanız, diyabet riski taşıyor olabilirsiniz. Mutlaka bir doktora başvurarak durumunuzu değerlendirmenizi öneririm. Unutmayın, erken teşhis ve tedavi diyabetin kontrol altına alınmasında büyük önem taşır. Sağlıklı günler dilerim!
Kaynak: San Francisco California Üniversitesi / Diyabet Eğitim Merkezi
